Konuşma ve dil bozuklukları tedavisinde çeşitli teknikler uygulanarak, çocuğun daha iyi bir şekilde konuşması sağlanmayı hedefler. Konuşma ve dil bozukluğu birbirinden farklı kavramlardır. Dil bozukluğunda sesler doğru bir şekilde çıkarılamaz. Konuşma bozukluğunda ise sesler bir araya getirilerek kelimeler oluşturulamaz ve kişi konuşmakta sorun yaşamaya başlar.
Artikülasyon bozukluğu
Dudak, dil, dişler, çene ve damağın doğru ve uyum içinde kullanılarak düşüncelerin başka insanlara aktarılmasına artikülasyon denir. Artikülasyon bozuklukları ise bu sistemin doğru kullanılmaması sonucu ortaya çıkan hatalı konuşma, değiştirme ya da ses üretmedeki hataları ifade eder. Çocukların bazı yaşlarda belirli sesleri hatalı kullanması normal bir durumdur. Ancak 3 yaşına gelmiş olan bir çocuk, edinmesi gereken bir sesi, hala hatalı bir şekilde üretiyorsa, bir artikülasyon bozukluğu yaşıyor olabilir. “r” harfi yerine “y” denilmesi ya da “k” harfi yerine “p” denilmesi artikülâsyon bozuklukları arasında en sık karşılaşılan bozukluklarıdır. Artikülasyon bozuklukları, bir başkasıyla iletişim kurarken çocuğun konuşmasının anlaşılabilirliğini etkiler.
Kekemelik
Kekemelik konuşmanın akıcılığını etkiler. Çocukluk döneminde başlar ve bazı durumlarda hayat boyu sürer. Bozukluk, konuşma seslerinin üretimindeki aksamalar ile karakterize edilir. Çoğu kişi bazen kısa süreli deşarjlar üretir. Örneğin, çocuğunuz “bardak” demek yerine “ba-ba-bar-dak” ya da “bbbbbardak” diyorsa bu durum kekemeliğe işarettir. Çoğu durumda, kekemelik, kişiye zor gelen bazı durumlarda ortaya çıkar. Zor olan aktiviteler ise bireye göre farklılık gösterir. Bazı insanlar için, iletişim güçlükleri yalnızca belirli etkinlikler sırasında, örneğin telefonla konuşmak veya büyük gruplar önünde konuşmak gibi durumlarda ortaya çıkar. Bununla birlikte, diğerlerinin çoğu için, iletişim zorlukları, evde, okulda veya işteki bir dizi etkinlik boyunca ortaya çıkabilir. Kişinin eğitim ve kariyer başarısı, sosyal ilişkileri açısından tedavi edilmesi gereken bozukluklardır.
Ses bozukluğu
Kişinin ses kalitesinin, ses şiddetinin ya da ses perdesinin bozulması durumudur. Çocuğun sesinin gırtlaktan ya da soğuk algınlığı almış gibi çıkıyor olması ses bozukluğunun göstergeleri arasındadır. Konuşurken seste frekans ve şiddet değişiklikleri görülebilir. Yüksek ses konuşmanın sonuna doğru kısılabilir. Konuşma terapisi ile sesin kalitesi, şiddet ve perdesi de başarılı bir şekilde düzeltilebilir.
Dil bozukluğu
Çocukların ses üretme, kelime ve cümle kurma sorunları nedeniyle iletişim kurmakta zorluk yaşaması durumudur. Dil bozukluğu yaşayan çocuklar kendi yaşındakilere kıyasla daha az sayıda cümle kullanarak iletişim kurarlar. Sesleri yanlış kullanır, sesleri birleştirerek kelimeleri oluşturmakta zorlanır ya da cümleleri hatalı kurabilir. Bunun dışında dil gecikmesi de dil bozukluğu sorunları arasındadır. Konuşma ve dil terapisi ile düzeltilebilen sorunlar arasındadır.
Bir kişi doğru ya da akıcı konuşma sesleri üretemediğinde veya ses bir sorunu yaşıyorsa o zaman bir konuşma bozukluğu yaşıyor demektir. Sesleri telaffuz etme güçlükleri, eklemleme bozuklukları ve kekemelik konuşma bozuklukları örnekleri arasındadır.
Eğer kişi başkalarını anlama (düşünen dil) konusunda sorun yaşıyor veya düşüncesini, fikirlerini ve hislerini paylaştığında (ifade dili) anlaşılmıyorsa, bir dil bozukluğu sorunu yaşıyor demektir. Felç ve afazi gibi çeşitli tıbbi rahatsızlıklarda kişide konuşma ve dil bozukluğuna neden olabilir.
Konuşma ve dil bozuklujkları hem çocuklar hem de yetişkinler arasında görülebilir. Tıbbi bir sorunun sonucu olarak ortaya çıkabilir veya bilinen bir nedeni olmayabilir. Tıbbi sorunlar arasında damak ya da dudak yarığı, konuşma artiküllerinde kas güçsüzlüğü gibi fiziki sorunlar sayılabilir. Konuşma ve dil terapisi ile hem doğuştan oluşan konuşma bozuklukları hem de sonradan ortaya çıkan konuşma bozukları tedavi edilebilmektedir. Kısacası kekemelik, artikülasyon bozukluğu, ses bozukluğu ve dil bozukluğu gibi sorunların tedavisinde konuşma ve dil terapistlerine başvurulmaktadır.
Ayrıca down sendromlu ve otizmli çocuklardaki konuşma ve dil bozukluğu sorunları giderilebilmektedir.
Konuşma ve dil terapisinin standart bir uygulanma süresi yoktur. Kişideki konuşma bozukluğunun türüne, sebebine ve seviyesine göre terapi kişiye ya da çocuğa özel olarak belirlenir ve uygulanır. Terapiden elde edilen başarı ya da başarısızlığa göre kişinin ihtiyaçları tespit edilerek terapi planı yeniden kişiye özel olarak düzenlenir. Terapinin başarısı terapistin tecrübesi, hastanın istekliliği ve yakınlarının desteği ile doğru orantılıdır. Terapinin seansını ve süresini de tüm bu kriterler belirler.
26 Ocak 2022